Ψυχική εξάντληση
Πώς είναι να νιώθει κάποιος ξεκούραστος σωματικά, αλλά να μην έχει καμία διάθεση να σηκωθεί από το κρεβάτι, να αδράξει τη μέρα του; Είναι ίσως η πρώτη εντύπωση ότι κάποιος είναι ψυχικά εξαντλημένος – συναισθηματικά και σωματικά δεν είναι καθόλου παραγωγικός.
Η ψυχική εξάντληση έχει συμπεριληφθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως σύνδρομο burn out. Το burn out αναφέρεται κυρίως σε επαγγελματική εξουθένωση, αλλά πολλές φορές και όχι λανθασμένα ο όρος χρησιμοποιείται και για κάποιον που είναι εξουθενωμένος στην καθημερινότητά του. Η πίεση και το στρες, η ανάληψη όλο και μεγαλύτερων ευθυνών, οι γρήγοροι και απαιτητικοί ρυθμοί της καθημερινότητας, οι πολλές ώρες εργασίας χωρίς άδειες ή διάλειμμα μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχική εξάντληση.
Ο τρόπος που μπορεί να εμφανίζεται η ψυχική εξάντληση ποικίλλει ανάλογα με το άτομο και τη συνθήκη την οποία βιώνει. Επηρεάζεται όλη η καθημερινότητα του ατόμου με αποτέλεσμα να μην είναι λειτουργικός.
Οι πιο συχνά καταγεγραμμένες αιτίες της ψυχικής εξάντλησης είναι:
Εργασία υπό πίεση
Όταν τα άτομα εργάζονται χωρίς να τηρείται το προβλεπόμενο ωράριο, οι βάρδιες, τα ρεπό και οι άδειες, πιέζονται τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά. Την περίοδο του covid τα άτομα με ψυχική εξάντληση ήταν κυρίως επαγγελματίες υγείας.
Η άφιξη ενός νέου μέλους στην οικογένεια.
Οι απαιτήσεις που έχει η φροντίδα ενός μωρού σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες υποχρεώσεις οδηγούν συχνά σε ψυχική εξάντληση που αν δεν αντιμετωπιστούν μπορεί να οδηγήσουν σε επιλόχειο κατάθλιψη.
Οικονομικές δυσκολίες
Πένθος
Διαζύγιο
Προβλήματα υγείας κοκ.
Πώς θα γίνει αντιληπτή η ψυχική εξάντληση;
Το σώμα μας έχει την τάση να μιλάει και να μαρτυράει τις ανάγκες του, αρκεί να είναι κάποιος σε θέση να προσέξει τα σημάδια και να κινηθεί καταλλήλως. Συνήθως τα άτομα με ψυχική εξάντληση παρουσιάζουν δυσκολίες στον ύπνο. Θέλουν να κοιμούνται πολλές ώρες, οι οποίες δεν είναι ποτέ αρκετές. Ωστόσο, έχουν καταγραφεί σε άτομα με ψυχική εξάντληση μεγάλες περίοδοι αγρυπνίας μέσα στη νύχτα και δυσκολία στο να κοιμηθούν.
Επίσης, το συναίσθημά τους είναι επιβαρυμένο με αποτέλεσμα να σκέφτονται αρνητικά, να τα βρίσκουν όλα μάταια και να γίνονται κακοί και κυνικοί προς τους άλλους. Πράγματα ή δραστηριότητες που τους έδιναν ευχαρίστηση, τώρα αντιμετωπίζονται σαν μια ακόμα απαιτητική υποχρέωση. Όλα αυτά επηρεάζουν, όπως είναι αναμενόμενο την επαγγελματική τους απόδοση και τις κοινωνικές τους επαφές, καθώς απομονώνονται από το περιβάλλον τους ή το ίδιο το περιβάλλον τους απομακρύνει.
Υπάρχει και περίπτωση η ψυχική εξάντληση σε κάποιους ανθρώπους να εκδηλωθεί με διακυμάνσεις στην πρόσληψη τροφής. Υπερφαγικά και βουλιμικά επεισόδια μπορεί να δώσουν προσωρινή ψυχική ανάταση ή μια πρόσκαιρη ευχαρίστηση. Από την άλλη μπορεί και το άτομο με ψυχική εξάντληση να ξεχνάει να φάει, η θέα του φαγητού να είναι αποκρουστική και να του προκαλείται τάση για έμετο και ανακατωσούρα.
Αντιμετώπιση της ψυχικής εξάντλησης
Όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση, η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Αν δίνουμε χώρο στον εαυτό μας και χρόνο να απολαύσουμε τα αγαπημένα μας πράγματα, αν βάζουμε όρια στις σχέσεις μας, αν έχουμε ανθρώπους γύρω μας που μας σέβονται και ακούν τις ανάγκες μας, τότε δεν είμαστε υποψήφιοι για ψυχική εξάντληση.
Ακόμα όμως κι αν αισθάνεται κάποιος ψυχικά εξαντλημένος, υπάρχει τρόπος να επαναπροσδιορίσει την καθημερινότητά του, να ζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό και να τον βοηθήσει να οργανώσει την καθημερινότητά του βάζοντας σε προτεραιότητα τις δικές του ανάγκες και το δικό του συναίσθημα έναντι των άλλων.
Σε προσωπικό επίπεδο αν θέλει κάποιος να προσπαθήσει μόνος του να καταπολεμήσει την ψυχική εξάντληση μπορεί να θέσει διάφορες προκλήσεις στον εαυτό του. Για παράδειγμα, μπορεί να προσπαθήσει να ακολουθήσει ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Να κοιμάται ένα 8ωρο περίπου, να ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή, να ασκείται και να χαρίζει στον εαυτό του στιγμές χαλάρωσης. Ένα άτομο με ψυχική εξάντληση χρειάζεται να κακομάθει τον εαυτό του σε πρώτη φάση, να τον θέσει σε προτεραιότητα και να του κάνει τα χατίρια.
Μόνο έτσι θα καταφέρει να βρει τη δύναμη να το ξεπεράσει.